milos-obrenovic

Na današnji dan – 25. oktobar

 

732 – Franački vladar Šarl (Charles) teško je porazio u bici kod Poatjea Saracene i time zaustavio njihov prodor u Zapadnu Evropu, što mu je donelo nadimak Martel (Čekić). Poznat je i pod imenom Karlo Martel.

1400 – Umro je engleski pisac Džefri Čoser (Geoffrey Chaucer), začetnik moderne engleske književnosti. Njegove „Kenterberijske priče“ smatraju se najznačajnijim delom engleske srednjevekovne književnosti.

1415 – Englezi su u Stogodišnjem ratu, pod komandom kralja Henrija V (Henry), naneli težak poraz Francuzima u bici kod Azenkura na severu Francuske.

1495 – U Portugaliji je na presto stupio kralj Manuel I Veliki ili Srećni (Manoel). Finansirao je istraživačke poduhvate moreplovaca Vaska da Game (Vasco), Pedra Alvareša Kabrala (Alvarez Cabral) i drugih čija su otkrića postala portugalske kolonije, a Portugalija svetska pomorska i kolonijalna sila. Tokom vladavine proterao je iz zemlje Jevreje i Maore.

1616 – Holandski moreplovac Dirk Hartog je na putu prema Javi otkrio zapadnu obalu Australije.

Povezana vest:  Na današnji dan - 25. jul

1647 – Umro je italijanski matematičar i fizičar Evangelista Toričeli (Torricelli), savremenik i nastavljač Galilejevog dela, pronalazač živinog barometra (1643 ili 1644).

1806 – Rođen je nemački filozof Kaspar Šmit (Schmidt), poznat kao Maks Štirner (Max Stirner), ideolog anarhizma čije je delo „Jedini i njegova svojina“ (1845) izazvalo burnu reakciju građanske inteligencije, te je jedno vreme bilo zabranjeno.

1815 – Srpski knez Miloš Obrenović postigao je sporazum sa vezirom Beogradskog pašaluka Marašli Ali pašom o mešovitoj srpsko-turskoj upravi čime je završen oružani deo Drugog srpskog ustanka.

1825 – Rođen je austrijski kompozitor, violinista i dirigent Johan Štraus Mlađi (Johann Strauš), proslavljeni „kralj valcera“ i jedan od glavnih predstavnika klasične bečke operete („Slepi miš“, „Ciganin baron“, „Noć u Veneciji“, „Na lepom plavom Dunavu“, „Priče iz bečke šume“).

1838 – Rođen je francuski kompozitor Žorž Bize (Georges Biset) autor opere „Karmen“, jednog od remek-dela svetske operske scene, ali su publika i kritika loše primile njeno prvo izvođenje 1875. godine.

Povezana vest:  Na današnji dan - 28. februar

1881 – Rođen je španski slikar i vajar Pablo Pikaso (Picašo), jedan od najvećih i najuticajnijih umetnika 20. veka. Sa Žoržom Brakom (George Braque) je napravio prekretnicu u evropskom slikarstvu, stvarajući novu koncepciju oblika i prostora („Gospođice iz Avinjona“, „Gernika“, „Rat i mir“).

1918 – Kod mesta Vitorio Veneto počela je jedna od poslednjih bitaka Prvog svetskog rata koja se 3. novembra završila pobedom Italijana nad već dezorganizovanom austrougarskom vojskom.

1936 – Vlade Nemačke i Italije potpisale su tajni protokol o uzajamnoj pomoći čime je nastala „Osovina Rim-Berlin“.

1938 – Italija je anektirala Libiju.

1949 – Sprovodeći blokadu Jugoslavije posle Rezolucije Informbiroa 1948, SSSR je otkazao gostoprimstvo jugoslovenskom ambasadoru u Moskvi, što su potom učinile i ostale zemlje komunističkog bloka. Blokada Jugoslavije trajala je do 1955.

1956 – Egipat, Jordan i Sirija su osnovali jedinstvenu vojnu komandu radi koordinacije odbrane od izraelskog napada.

1971 – Generalna skupština UN je odlučila da primi Kinu u svetsku organizaciju, a da isključi od nje otcepljeni Tajvan.

Povezana vest:  Na današnji dan - 2. maj

1983 – Trupe SAD su okupirale karipsku ostrvsku državu Grenadu jer su tamošnji levičari izveli državni udar.

1995 – Na osnovu sporazuma Izraela i PLO o palestinskoj samoupravi, izraelske trupe su počele povlačenje iz grada Dženin, na Zapadnoj obali koju je okupirao Izrael.

2001 – Na donatorskoj konferenciji Pakta za stabilnost Jugoistočne Evrope SR Jugoslavija je u Bukureštu dobila pomoć od 430 miliona evra.

2003 – U Rusiji je uhapšen milijarder Mihail Hodorkovski (Mikhail Khodorkovsky), čelnik naftnog giganta Jukos. Maja naredne godine je osuđen na devet godina zatvora zbog finansijskih malverzacija i utaje poreza.

2004 – U sukobu muslimanskih demonstranata sa vojskom i policijom na jugu Tajlanda poginula su 84 čoveka.

2004 – Umro je Džon Pil (John Peel) britanski disk-džokej – veteran koji je popularisao pank, rege i hip-hop.

2011 – Umro je prvi predsednik Tribunala u Hagu (1993-1997), italijanski sudija Antonio Kaseze, vodeća ličnost u razvoju međunarodnog humanitarnog prava.