Na današnji dan - 29. novembar

Na današnji dan – 29. novembar

1314 – Umro je francuski kralj Filip IV Lepi (Philippe le Bel) koji je 1306. proterao Jevreje iz Francuske i konfiskovao njihovu imovinu. Tokom sukoba sa papom Bonifacijem VIII sazvao je 1302. Skupštinu triju staleža – sveštenstva, plemstva i građanstva, prvi put u istoriji Francuske, a nakon papine smrti sporazumeo se s novim papom Klementom V, Francuzem, da se papsko sedište premesti u Avinjon.
1516 – Umro je italijanski slikar Đovani Belini (Giovanni Bellini), jedan od tvoraca venecijanske škole. Bio je učitelj Đorđonea (Giorgione) i Ticijana (Tiziano).
1543 – U Londonu je od kuge umro nemački slikar Hans Holbajn Mlađi (Holbein der Juengere), dvorski slikar kralja Henrija VIII, majstor crteža i autor čuvenih portreta – „Erazmo Roterdamski“, „Madona gradonačelnika Majera“, „Henri VIII“.
1780 – Umrla je austrijska carica, češka i mađarska kraljica Marija Terezija (Maria Theresia). Tokom vladavine od 1740. Sprovodila je reforme u duhu prosvećenog apsolutizma, ali i centralizaciju I germanizaciju. Da bi osigurala osporavani presto, vodila je rat za austrijsko nasleđe od 1740. do 1748. u kojem joj je 1745. Pruski kralj Fridrih II (Friedrić) preoteo Šleziju.
1854 – Umro je srpski diplomata i vojvoda prota Mateja Nenadović, predsednik Praviteljstvujuščeg sovjeta – prve srpske vlade. Sa stricem Jakovom pokrenuo je Prvi srpski ustanak u valjevskoj i šabačkoj nahiji i učestvovao u borbama, a pregovarajući s Turcima i Rusijom uspostavio je prve diplomatske kontakte ustanika sa stranim državama. Njegovi „Memoari“, pored književne vrednosti, predstavljaju dragocen dokument vremena.
1864 – U Sent Kriku u američkoj državi Kolorado jedinica pukovnika Džona Čivingtona (John Ćivington) masakrirala je najmanje 400 Čejena i Arapahosa, koji su se predali uz prethodno dobijenu dozvolu da se ulogoruju.
1890 – Otvoreno je zasedanje prvog japanskog parlamenta. Parlament je imao dva doma – gornji sa 480 i donji sa 252 člana.
1918 – Na Velikoj narodnoj skupštini u Podgorici svrgnut je kralj Nikola I Petrović i proglašeno ujedinjenje Crne Gore sa Srbijom. Aktom o ujedinjenju crnogorska država je prestala da postoji.
1924 – Umro je Đakomo Pučini (Giacomo), najznačajniji italijanski operski kompozitor posle Verdija. Operom „Boemi“ dao je prototip italijanske opere lirsko-sentimentalnog, građanskog karaktera s kraja XIX veka („Toska“, „Madam Baterflaj“, „Turandot“, „Manon Lesko“).
1941 – Na brdu Kadinjača kod Užica u Drugom svetskom ratu izginuo je Radnički bataljon štiteći glavninu partizanskih snaga. Nemačke jedinice su, uz podršku avijacije, prešle Kadinjaču tek posle pogibije 180 partizana s komandantom Dušanom Jerkovićem. Bio je to kraj Užičke Republike, osnovane krajem septembra 1941, prve slobodne teritorije u okupiranoj Evropi.
1943 – Na drugom zasedanju Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije u Jajcu, to Veće je konstituisano kao vrhovno zakonodavno i izvršno predstavničko telo i ustanovljen je Nacionalni komitet oslobođenja Jugoslavije. Doneta je odluka o federativnom uređenju države, a kraljevskoj vladi u izbeglištvu zabranjen je povratak u zemlju.
1945 – Ustavotvorna skupština u Beogradu ukinula je monarhiju, lišavajući dinastiju Karađorđevića svih prava u zemlji i proglasila Federativnu Narodnu Republiku Jugoslaviju.
1947 – Generalna skupština UN izglasala je podelu Palestine na jevrejski i arapski deo, s Jerusalimom pod kontrolom svetske organizacije, što je 1948. omogućilo stvaranje države Izrael.
1987 – Iznad Burme se srušio južnokorejski avion sa 115 putnika i članova posade. U Bahreinu je potom uhapšena jedna žena koja je priznala da je severnokorejski agent i da je eksploziv u avion postavila po nalogu njene vlade s ciljem da omete održavanje Olimpijskih igara u Seulu 1988.
1991 – Komisija za arbitražu Mirovne konferencije o Jugoslaviji (Badenterova komisija) objavila je rezultate međunarodne arbitraže prema kojima se SFR Jugoslavija „nalazi u procesu nestajanja“ i da su sve republike bivše federacije njeni sukcesori.
1996 – Međunarodni sud za ratne zločine u Hagu osudio je na 10 godina zatvora bosanskog Hrvata Dražena Erdemovića, koji je priznao da je, kao pripadnik Vojske Republike Srpske, učestvovao u masovnoj likvidaciji bosanskih Muslimana u Srebrenici u julu 1995. To je bila prva presuda za ratni zločin jednog međunarodnog suda posle Nirnberškog i Tokijskog procesa.
1998 – U Beogradu je umro Živojin Pavlović, jedan od najznačajnijih srpskih filmskih reditelja i književnika „nove srpske proze“. Njegov film „Dezerter“ (1992), prvo je filmsko delo koje govori o tragediji rata na prostoru bivše SFR Jugoslavije.
1999 – Rivalske partije u Severnoj Irskoj formirale su protestantsko-katoličku vladu, primoravši tako ogorčene neprijatelje da prvi put u istoriji podele vlast.
2001 – Umro je britanski rok pevač i kompozitor DŽordž Harison (George Harrison), bivši član „Bitlsa“, rok grupe koja je obeležila šezdesete godine 20. veka.
2003 – Vođi čečenskih pobunjenika Ahmedu Zakajevu, koji je u Rusiji optužen za ubistva i kidnapovanja, odobren je status političkog azilanta u Velikoj Britaniji.
2008 – Umro je danski arhitekta Jorn Utzon, poznat kao tvorac Sidnejske opere, koja je 2007. uvrštena u svetsku baštinu UNESCO-a. Projektovao je i zgradu Narodne skupštine u Kuvajtu i više poznatih građevina u Danskoj. Prestižnu Pricker nagradu za arhitekturu dobio je 2003. godine.
2010 – Umro je komičar Lesli Nilsen (Leslie Nielsen) zvezda filmskog serijala „Goli pištoj“ i „Ima li pilota u avionu“.