Drama „Arčibald Rajs“ u Narodnom pozorištu
Drama „Arčibald Rajs“, po tekstu i u režiji Ljubivoja Tadića, biće premijerno izvedena na Velikoj sceni Narodnog pozorišta 15. februara, u okviru projekta „Evropljanin koji nas je najviše voleo“, a povodom obeležavanja stogodišnjice Prvog svetskog rata i Dana državnosti Srbije.
Predstava je urađena u produkciji Centra za strateške projekte Beograd, u saradnji sa Narodnim pozorištem i pozorištem „Raša Plaović“ sa Uba.
U predstavi igraju Una Miljuš, Marija Vicković, Sonja Kovačević, Milan Caci Mihailović, Pavle Jerinić i Ljubivoje Tadić, najavilo je danas Narodno pozorište.
Scenograf je Boris Maksimović, kostimograf Katarina Grčić.
Pre predstave u foajeu Narodnog pozorišta biće otvorena izložba sa predmetima iz Rajsove zaostavštine. Uvodnu reč održaće predsednik Centra za strateške projekte Radivoj V. Dabić.
Ovo je prvi pozorišni komad posvećen Rajsu (1875-1929), švajcarskom forenzičaru, publicisti, doktoru hemije i profesoru Univerziteta u Lozani, koji se istakao kao kriminolog radom na istraživanju zločina nad srpskim stanovništvom u vreme Prvog svetskog rata.
Na poziv srpske vlade Rajs je 1914. godine otišao u Srbiju da istražuje zločine austrougarske, nemačke i bugarske vojske nad civilnim stanovništvom. Napisao je mnoge knjige i radove povodom toga, a često je slao izveštaje koji su objavljivani u uglednom časopisu neutralne Švajcarske „Gazet“. Time je kao ugledni profesor i kriminolog izveštavao svet i kvario propagandnu sliku Nemaca i Austrougara o Srbima kao divljačkom narodu.
Sa srpskom vojskom prešao je Albaniju, Solunski front i sa Moravskom divizijom umarširao u oslobođeni Beograd novembra 1918. godine.
Bio je član delegacije jugoslovenske vlade na Mirovnoj konferenciji u Parizu 1919. Zavoleo je srpskog vojnika-seljaka i srpski narod i do kraja života ostao u Srbiji.
Posle rata modernizovao je tehničku policiju pri Ministarstvu unutrašnjih poslova nove države. Tadašnja kriminalistička tehnika po mišljenju američkih istraživača koji su putovali po Evropi proučavajući ovaj vid policije, bila je na veoma visokom nivou.
Međutim, razočaran nekim negativnim pojavama u društvenom i političkom životu, Rajs se pred kraj života povukao sa javnih funkcija. Živeo je skromno u svojoj vili „Dobro polje“ na Topčideru do smrti 1929. godine.
