Izložba umetnika Bore Iljovskog (1942–2013) pod nazivom „Bora Iljovski: Pomereni redosled“ otvorena je 23. septembra u Galeriji-legatu Milice Zorić i Rodoljuba Čolakovića i predstavlja deo stvaralaštva slikara, čiji je umetnički opus označavan i kao jedan od najcelovitijih i najoriginalnijih u srpskom slikarstvu druge polovine prošlog veka i početka 21. veka. Autorka koncepcije izložbe je Svetlana Mitić, muzejska savetnica MSUB.
Marijana Kolarić, direktorka Muzeja savremene umetnosti, na otvaranju izložbe je rekla: “Bora Iljovski mnogima je prepoznatljiv po svom veoma specifičnom slikarskom izrazu, koji u njegovoj zreloj fazi nastaje i posebno se razvija sa svestranim interesovanjem i inspiracijom za džez muziku. MSU je Bori Iljovskom upriličio veliku retrospektivnu izložbu 2007. godine, te izložba pred nama po svom obimu i karakteru ne teži da bude retrospektivna već tematska, sa idejom da pruži jedan drugačiji pogled na ovog umetnika i njegovu praksu. Ovo je i prilika da se publici prikažu brojna dela koja su nastala u poslednjoj umetnikovoj stvaralačkoj fazi, a koja su tokom prošle godine ušla u kolekciju Muzeja zaveštanjem samog umetnika.
Svetlana Mitić, autorka koncepcije izložbe, u svom obraćanju je navela: “Slikarstvo Bore Ijovskog nema neposredne uzore u lokalnoj likovnoj praksi, niti umetnost koju je stvarao možemo dovesti u neposrednu vezu sa primerima iz istorije moderne umetnosti, ali svakako možemo zaključiti da je njegova specifičnost, njegova osobenost izraza bila prepoznata u sredini u kojoj je stvarao. To potvrđuju ne samo osvojene nagrade i dobijena priznanja za rad, već brojni domaći i posebno međunarodni nastupi, gde bi svakako jedan najznačajnijih bio nastup na 41. Venecijanskom bijenalu, 1982. godine, u organizaciji Muzeja savremene umetnosti”.
Ješa Denegri, istoričar umetnosti i likovni kritičar, u svom govoru evocirao je uspomene iz vremena kada je sa Borom Iljoskim, Andražom Šalamunom i Editom Šubert, koji su tada predstavljali savremenu jugoslovensku umetnost, putovao na 41. Venecijansko bijenale. „Borin markantan opus doživeo je kulminaciju upravo u tom postmodernističkom periodu takozvane obnove slikarstva u osamdesetim godinama. Ovo je izvanredna prilika da ga vidi i nova publika, ali i svi mi koji se večeras nalazimo na otvaranju ove izložbe – da se još jednom podsetimo, da uživamo, i divimo se njegovim značajnim delima. Odajem priznanje Muzeju savremene umetnosti koji je nasledio njegov Legat, i koji vodi brigu o čuvanju i javnom prezentovanju dela Bore Iljovskog“.
Na izložbi su zastupljeni radovi iz Legata Bore Iljovskog koji je Muzej stekao na osnovu testamenta, kojim je ovoj ustanovi zaveštan legat sa preko 1.000 radova na papiru (akvarela, gvaševa, crteža) kao i 65 dela nastalih tehnikom ulja na platnu.
Hronološki posmatrano, dela iz Legata prate složenu liniju razvoja ovog jedinstvenog likovnog opusa, od vremena nastanka prvih ostvarenja – portreta iz 1951, preko formativno važnih dela nastalih tokom školovanja na beogradskoj Likovnoj akademiji, pa sve do zrelih ostvarenja velikih formata konstituisanih tokom osamdesetih godina i, konačno, dela nastalih u poslednjoj deceniji života. Zajedno sa devet dela iz kolekcije Muzeja koja su pravovremeno otkupljivana za zbirke Muzeja, zastupljenost opusa Bore Iljovskog u kolekcijama Muzeja čini impresivnu celinu i omogućava studiozan uvid u svu slojevitost ovog, po mnogo čemu krajnje specifičnog, umetničkog opusa.
Izborom iz Legata, na izložbi Pomereni redosled, gde su pored ostalih predstavljena i dela Odi- se- jada (1990), Posledice oštrog vetra (1990), Pomereni redosled (1979), akcentovani su najviši dometi stvaralaštva Iljovskog, koje kao jedan izolovan autorski opus postiže vrednost da slikarstvo učini mogućim i izvan ustaljenih podela kao što su figuracija–apstrakcija ili dekorativnost – čista umetnost, kako zapaža B. Dimitrijević.
Izložba je otvorena za posetioce do 5. novembra 2024. godine.
Bora Iljovski rođen je 17. jula 1942. godine u mestu Drenova u blizini Florine (Egejska Makedonija) kao treće dete oca Ilije i majke Aleksandre, koju nije zapamtio. Do sedme godine živi sa babom Dimitrom i dedom Petrom u rodnom mestu, da bi nakon završetka građanskog rata u Grčkoj bio primoran, kao i većina njegovih sunarodnika, da napusti Grčku i nastavi život u drugoj zemlji.
Detinjstvo provodi kao izbeglica u Poljskoj, a 1956. definitivno dolazi u Jugoslaviju, odnosno Beograd, gde nastavlja školovanje. Najpre upisuje umetničku školu u Novom Sadu, koju ubrzo napušta, da bi potom, 1961, upisao Likovnu akademiju u Beogradu. Na istoj akademiji školovanje nastavlja na poslediplomskim studijama u klasi profesora Đorđa Bošana (kao jedini student) koje završava 1968.
Prvu samostalnu izložbu radova na papiru priredio je u Galeriji Grafičkog kolektiva 1968. a iste godine predstavio se i samostalnom izložbom slika u Galeriji Kolarčevog narodnog univerziteta u Beogradu. Od tada, pored samostalnih izložbi, učestvovao je i na značajnim domaćim i međunarodnim izložbama.
U njegovoj izlagačkoj delatnosti izdvajaju se učešće na 41. Bijenalu u Veneciji 1982. gde je zajedno sa Editom Šubert i Andražom Šalamunom, u selekciji Ješe Denegrija, predstavljao jugoslovensku savremenu umetnost, kao i učešće na izložbi U gudurama Balkana 2003. u Kaselu, gde izlaže na poziv kustosa Renea Bloka.
Dela Bore Iljovskog nalaze se, pored brojnih domaćih i inostranih privatnih kolekcija, u zbirkama značajnih muzeja i galerija: u Narodnom muzeju Srbije u Beogradu, Muzeju savremene umetnosti u Beogradu, Nacionalnoj galeriji u Berlinu, Muzeju likovnih umetnosti u Budimpešti, Muzeju savremene umetnosti Republike Srpske u Banja Luci, Muzeju Zepter u Beogradu, kao i mnogim drugim.
Bora Iljovski preminuo je 14. oktobra 2013. godine u Beogradu.
Foto: Bojana Janjić
