Godine divljanja srpskih huligana
Borba protiv nasilja huligana u svetu traje duže od četvrt veka, a kod nas su prve energične mere preduzete početkom 2004. godine, kada je dugo očekivani Zakon o sprečavanju nasilja na sportskim priredbama stupio na snagu.
Pojam huligan potiče iz „kolevke fudbala“, a dobio je ime po Ircu Patriku Huliganu koji je početkom prošlog veka harao kao svirepi razbojnik u Londonu. Postoji i druga, manje korišćena teorija o nastanku tog termina, po kojoj su prvobitni huligani bili pripadnici jednog kriminalnog „bratstva“ (ganga).
U trenucima donošenja zakona u Srbiji većina sportskih radnika i državnih funkcionera bila je ubeđena da će naša zemlja, poput Velike Britanije u doba premijera Margaret Tačer, raskrstiti za sva vremena sa onima koji na utakmice odlaze da bi ispoljili nagomilanu agresiju.
„Čelicna ledi“ pronašla je rešenje za nasilnike nakon krvavog finala Kupa evropskih šampiona 1985. godine na briselskom „Hejselu“, u kojem je poginulo 39 navijača, a 580 povređeno. Tačer, poznata po sprovođenju veoma radikalnih neoliberlanih reformi i efektno završenom ratu na Foklandskim ostrvima, zatražila je od disciplinskih organa makismalne kazne za klubove za Ostrva.
Engleski stadioni „preko noći“ su ostali bez ograde, a svaki izgrednik koji bi se usudio da upadne na teren po ubrzanom postupku bi dobio najoštriju zakonsku kaznu i doživotni progon sa sportskih tkamičenja.
Javnost kod nas se, međutim, veoma brzo nakon donošenja novih mera uverila da huligani ne posustaju ni u žestini, ni po brojnosti incidenata iako zvanična statistika beleži pad broja kirvičnih dela na sportskim priredbama prošle godine za 20 posto, dok je u istom periodu broj prekršaja smanjen za deset procenata.
Mnogi su se pravdali da je potrebno vreme kako bi se organi koji sprovode zakonske odredbe, pre svih policija i pravosuđe, privikli na nove mere.
Najčešće je do problema dolazilo u samom postupku izricanja kazni izgrednicima, pa se dešavalo da pojedini vinovnici incidenata imaju na desetine procesuiranih krivičnih i prekršajnih prijava, a da na utakmice odlaze i njima prisustvuju bez ikakve intervencije obezbeđenja i pripadnika MUP-a.
Prva žrtva huliganskog pira, koji je nastavljen bez obzira na kaznene mere novousvojenog Zakona, bio je navijač Voždovca Bojan Majić (29). Njega su 4. avgusta 2005. godine pripadnici navijačke grupacije „Junajted fors“, koja organizovano pruža podršku beogradskom prvoligašu Radu, ubili na železničkoj stanici u Rakovici dok se sa drugarima spremao za polazak u Podgoricu na prvenstvenu utakmicu Budućnost – Voždovac.
U incidentu na stadionu Crvene zvezde 30. septembra 2004. gnevni navijači našeg najtrofejnijeg kluba su pri kraju revanš utakmice prvog kola Kupa UEFA protiv ruskog Zenita (1:2) zahtevali ostavku tadašnjeg predsednika Dragana Džajića i kompletne klupske uprave. Po završetku susreta pripadnici žandarmerije su prekomerno uptrebili silu i gumenim metkom u lice pogodili navijaca Milana Vasića.
Ipak, prizori najžešćih sukoba policajaca i navijača viđeni su 15. juna 2006. godine u hali „Pionir“, na drugoj utakmici finala košarkaškog plej-ofa između Partizana i Crvene zvezde. Tokom čitavog meča grupa od oko 300 pristalica „crveno-belih“, besna što im čelni ljudi „večitog“ rivala nisu dali veći kontingent ulaznica, gađala je raznim predmetima pripadnike žandarmerije, što je izazavalo njihovu izuzetno grubu reakciju.
Sledeći veliki incident, koji je svrstan među udarne vesti, prošao je bez žrtava i povređenih, ali je prvi put u Srbiji zabeležena pojava javnog linčovanja sportiste na rasnoj osnovi. Tog 14. oktobra 2006. godine navijači čačanskog Borca (Čete Čačak), obučeni po uzoru na pripadnike zloglasnog „kju kluks klana“ i sa zastavom američkog Juga na tribini, skandirali su inernacionalcu iz Zimbabvea Majku Tamvanjeri da napusti njihov grad.
Fudbalski klub Partizan kažnjen je izbacivanjem iz Kupa UEFA posle divljanja navijača na stadionu „Pod Bijelim brijegom“ u Mostaru 19. jula 2007. tokom utakmice kvalifikacija za ovo evropsko takmičenje u kojoj su „crno-beli“ domaći Zrinjski deklasirali rezultatom 6:1.
UEFA je bila nemilosrdna prema beogradskom klubu, pa se nekadašnji bosanski šampion, uprkos ukupnom skoru 1:11 u dve utakmice sa Partizanom, administrativnim putem plasirao u prvo kolo najmasovnijeg takmičenja.
Navijači mostarskog kluba, takođe, pripadaju grupi okorelih desničara koji se zalažu za pripajanje nekadašnje Herceg-Bosne Hrvatskoj. Zanimljivo je da je Zrinjski zabranjen 1945. godine zbog proustaških stavova njegovih osnivača, a klub je obnovio rad tek nakon raspada Jugoslavije.
Navijači širom Evrope poznatog i mnogo uspešnijeg mostarskog kluba Veleža nalaze se među retkim grupama „ultrasa“ na našim prostorima čija je ideologija ekstremno levičarška. Na utakmice dolaze sa velikim slikama Ernesta Če Gevare i Staljina, a jedna od najpopularnijih pesama im je čuveni hit Đorđa Balaševića „Računajte na nas“.
U manjem delu grada u kome žive pretežno Bošnjaci – Zrinjski – koji je dobio ime po čuvenom hrvatskom plemiću, pogrdno nazivaju „svinjski“.
Drakonska kazna „crno-belih“ dovela je do izmena i dopuna Zakona, koje su za cilj imale pojašnjavanje i pooštravanje pojedinih odredbi.
Na reakciju huligana ponovo se nije dugo čekalo. Ovoga puta nastradao je pripadnik žandarmerije u civilu Nebojša Trajković, koga su Zvezdine „delije“ prepoznale na tribini u poluvremenu prvenstvene utakmice protiv kulskog Hajduka 2. decembra 2007. godine.
Navijači su Trajkovića najpre pretukli, a 20- godišnji Uroš Mišić, koji je u međuvremeenu osuđen na 20 godina zatvora zbog krivičnog dela teškog ubistva u pokušaju, hteo je da mu upaljenu baklju ubaci u usta.
Sam proces suđenja Mišiću protekao je veoma burno, a Crvena zvezda je još jednom kažnjena zbog podrške koju su njeni najvatreniji navijači sve vreme davali Mišiću tokom suđenja.
Prelazak nekadašnjeg čuvara mreže „crveno- belih“ Vladimira Stojkovića u redove večitog rivala povod je najnovijeg talasa nasilja na srpskim terenima. Grupa huligana koji su organizovano došli u Italiju upala je u autobus sa srpskim reprezentativcima i verbalno napala Stojkovića.
Da nije bilo kapitena Dejana Stankovića i Nikole Žigića verovatno bi došlo i do fizičkog napada na golmana reprezentacije Srbije.
Iako su do sada naši klubovi često bili kaznjavani od dicsiplinskih organa UEFA, ni reprezentacija nije prolazila bez ružnih uspomena.
Zbog sukoba sa navijačima Bosne i Herecgovine, pretežno iz Novog Pazara i okoline, 7. oktobra 2005. godine na južnoj tribini stadiona Crvene zvezde, srpski državni tim morao je da prvu takmičarsku utakmicu pod tim imenom odigra bez prisustva gledalaca.
Bilo je to 2. septembra 2006. protiv Azerbejdžana u kvalifikacijama za šampionat Evrope u Austriji i Švajcarskoj.
Za razliku od huligana iz zapadne Evrope, drakonske kazne nisu do sada imale značajniji efekat na ponašanje domaćih izgrednika, pošto se veliki incidenti sve češće dešavaju na ulicama i stadionima širom zemlje.
